Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska

Nowe mapy wojskowe w zbiorach CBGiOŚ

Nasze zbiory kartograficzne w lutym 2024 r. powiększyły się o kolejne 724 arkusze map wojskowych w układzie 1942 z lat 1956-1995. Mapy pochodzą z zasobu Centralnego Archiwum Wojskowego, a przekazane zostały przez Wojskowe Biuro Historyczne.
 
Dzięki tej darowiźnie dostępny w naszej Bibliotece zbiór wojskowych map topograficznych Polski wydawanych przez Sztab Generalny Wojska Polskiego w okresie PRL-u w skalach od 1:25 000 do 1:500 000 liczy już 8095 arkuszy. Pierwsze 5 300 arkuszy przekazane zostały w 2002 r. przez Oddział Zabezpieczenia Topograficznego decyzją ówczesnego szefa Zarządu Geografii Wojskowej płk Eugeniusza Sobczyńskiego. W kolejnych latach poszczególne serie i wydania tych map uzupełniano poprzez zakup i darowizny, np. w latach 2021-2022 ponad 1500 arkuszy przekazał Bibliotece Adam Szulczewski Prezes Stowarzyszenia Cartographica Militaris.
 
Wszystkie mapy są uporządkowane według skali i wydań, mają także skorowidze tablicowe, dzięki którym w prosty sposób można odnaleźć konkretny arkusz (godło) w danej skali, czy dla danego obszaru.
 
Wojskowe mapy topograficzne tak jak większość dokumentów oraz danych geodezyjnych, fotogrametrycznych, grawimetrycznych czy magnetycznych opracowywanych przez wojsko w czasach PRL-u miały klauzule „tajne", „poufne" lub „do użytku służbowego" i w związku z tym były niedostępne dla instytucji i podmiotów gospodarczych niezwiązanych z resortem obrony narodowej. Środowisko naukowe i administracja państwowa mogły z nich korzystać  w tamtym okresie jedynie pośrednio, np. na bazie map wojskowych w skali 1:25 000 w latach 50 i 60-tych XX wieku opracowano i wydano tzw. obrębowe mapy powiatów. Były to jednak mapy pozbawione siatki geograficznej i współrzędnych, miały także zredukowaną, zdeformowana lub zamaskowaną przez cenzurę część treści topograficznej. Trzeba jednak wspomnieć, że w tamtych czasach za sprawą sowieckiej imperialnej doktryny politycznej i militarnej na tajnych polskich mapach wojskowych także maskowano niektóre obiekty wojskowe i inne ważne dla bezpieczeństwa państwa elementy, m.in. linie wysokiego napięcia, urządzenia na stacjach kolejowych czy ujęcia wody itp. Dziś mamy już dostęp do oryginalnych map wojskowych z tamtego okresu bez ograniczeń związanych z cenzurą, czy kontrolą administracji państwowej, możemy w dowolny sposób z nich korzystać.
[tekst: GD]

Wróć